Veldwerkcollege: De essentie van Arbeid met Huub van ’t Hek

Datum/tijd
26/02/2016
15:00 - 16:30

Huub van ’t Hek stelt deze vierde vrijdag de veranderende arbeidsverhoudingen centraal met een inleiding over de manier waarop in het arbeidsrecht het meest ultieme grondrecht van de mens is aangetast: de zeggenschap over het eigen bestaan.

“Want omdat de mens nooit voorwerp van eigendom kan zijn, kan de door de mens geleverde arbeid dat ook niet.”

Met naderhand gelegenheid voor discussie, voort te zetten tijdens de aansluitende borrel

Foto: Ukjent fotograf

Waar arbeid verdwijnt, komt twee keer zoveel werk terug

Huub van ’t Hek

Loondienst houdt alleen stand in een omgeving van hiërarchische verhoudingen. Omdat loondienst uitgaat van de idee dat de arbeid van de mens een verhandelbaar economisch goed is. Dat het geen volledig gelijkwaardige ruil is van arbeid voor inkomen. Maar dat het geen andere conclusie toelaat dan dat de verschaffer van het inkomen eigenaar wordt van de arbeid die voor dat inkomen is geleverd. Het is het gedachtegoed van de 19e eeuw dat na 1815 het Europese recht gaat beheersen. Anno 2016 zijn alle geformuleerde doelstellingen van de 19e eeuw in ruime mate gerealiseerd. Alle omstandigheden zijn zo gewijzigd, dat het pad van de loondienst niet anders kan dan doodlopen. Er is één uitweg: de volledig gelijkwaardige ruil van arbeid voor inkomen.

Zeggenschap

Ieder mens heeft een onvervreemdbaar recht op de definitieve zeggenschap over het eigen bestaan. Het is het meest ultieme grondrecht dat een mens kan uitoefenen. En toch is dit recht op alle mogelijke manieren aangetast. Zodanig aangetast, dat de mens zelf geen besluiten meer kan nemen over zijn eigen bestaan. Verreweg het ergst komt deze misstand tot uiting in het arbeidsrecht.

Laten wij met elkaar blij zijn dat er anno 2016 een einde komt aan alle onzin die er in de loop van de laatste twee eeuwen is gezegd en geschreven over de verhouding van arbeid en inkomen. Laten wij met elkaar blij zijn dat er al meer dan één miljoen mensen niet meer in loondienst willen werken. Dat wij hen in de oude taalvorm nog aanduiden als “zelfstandige zonder personeel”, terwijl wij hen in termen van de nieuwe economie duiden als “zelfstandige professionals”.

Met die terminologie benadrukken wij niet alleen de zelfstandigheid van het individu. Wij benadrukken ook de zelfstandigheid van de arbeid. Omdat wij iedereen die arbeid levert aanmerken als professional, als beroepsmatig vakbekwaam. Daarmee brengen wij geen hiërarchie aan in de te leveren arbeid. Omdat de gelijkwaardigheid voorop staat. Mens en arbeid zijn in de benadering van de gelijkwaardigheid volledig uitwisselbaar. De mens en zijn arbeid zijn aan elkaar gelijk. Omdat de mens nooit voorwerp van eigendom kan zijn, kan de door de mens geleverde arbeid dat dus ook niet.

Ieder mens heeft een onvervreemdbaar recht op de eigendom van zijn eigen arbeid. Niets meer en niets minder. Over tien jaar weten wij niet beter. Daarom zullen wij vanaf nu ernstig aan die stelling en alles wat ermee annex is, moeten wennen.

Risico en verantwoordelijkheid

Zolang het huis van de loondienst bestaat, zo lang bestaat er ook een deur waarachter het risico woont. Ondernemerschap was per definitie verbonden met de begrippen “zeggenschap” en “risico”. Sterker nog, omdat de ondernemer bereid is om grote risico’s te nemen, is het ook gerechtvaardigd dat hij grote inkomsten zal genieten.

Hoeveel onzin kun je bij elkaar bedenken?

Omdat precies het omgekeerde waar is. Niet de ondernemer loopt enig risico, juist de werknemer loopt één en al risico door zich in zijn arbeid van één onderneming afhankelijk te maken.

Naarmate wij de risico’s kunnen verdelen, zijn wij minder kwetsbaar. Ook in het leveren van de dagelijkse arbeid. Omdat de verantwoordelijkheid onlosmakelijk is verbonden met het risico. Wie kiest voor het dragen van de verantwoordelijkheid, is bereid het daarbij behorende risico te lopen.

Ter vergelijking: het leven zelf is het dragen van vele, veelal onbekende risico’s.

Hoewel iedereen dat weet, is bij lange niet iedereen zich dat dagelijks bewust.

Blijft het raar, dat wij ons dat in de arbeid kennelijk wel bewust zijn. En juist daar bereid zijn om het risico uit handen te geven. En, met het risico ook de verantwoordelijkheid. Zeggenschap en verantwoordelijkheid gaan hand in hand. Over tien jaar weten wij niet beter. Daarom zullen wij vanaf nu ernstig aan die stelling en alles wat ermee annex is, moeten wennen.

Met mogelijkheid tot proefwerken (vanaf 12u) in de flexruimte.

Locatie: Eiland van Groningen, Zuiderpark 20

Registratie